चांदा ब्लास्ट प्रतिनिधी. प्रा. अशोक डोईफोडे
आमचे गुरुवर्य स्व.पी.आर. कुळकर्णी सर उर्फ अण्णासाहेब आपणा सर्वांना सोडून गेले अचानक बातमी येताच मन गलबलून गेले.एक दिवस अगोदर त्यांची रुग्णालयात भेट घेतली होती.त्यावेळी नेहमीप्रमाणे स्मितहास्य चेहऱ्यावर झळकत होते.जणू हसत हसतच त्यांनी हे सगळं स्वीकारले.क्षणार्धात एकदम चित्रकलेचं विश्व जणू थांबल्याचा भास झाला. स्व.पी.आर.सरांनी हजारो चिमुकले हात चित्रकलेच्या रंगात अक्षरशः रंगवून टाकले. एलिमेंटरी व इंटरमिजिएट चित्रकला परीक्षेला विद्यार्थी बसविण्याचा विक्रम कदाचित त्यांच्याच नावावर असेल.फक्त विद्यार्थी परीक्षेला बसवून ते स्वस्थ बसत नसत.त्यांचा रोज सराव,घरी जाऊन भेटी,रंग,ब्रश नसेल त्याला स्वखर्चाने उपलब्ध करून देणे.त्यांना परीक्षेला वेळेवर घेऊन जाणे ही सर्व जबाबदारी कुणाच्याही सूचनेशिवाय ते पार पाडायचे.विद्यार्थ्यांनी चित्र काढल्यावर “वा, वा छान छान” म्हणून त्याला प्रोत्साहित करायचे व नंतर हळुवारपणे दुरुस्ती पण सुचवायचे.चित्रकला अध्यापन,सामाजिक कार्य तसेच अखंड श्रीराम नामस्मरण हे त्यांच्या जीवनाचे प्रमुख टप्पे मानावे लागतील.साधे वाटणारे कार्यानुभव,चित्रकला हे विषय सुद्धा जीवनाच्या पाठशाळेत किती महत्वाचे ठरतात हे त्यांच्या अनेक विद्यार्थ्यांकडे पाहिल्यास कळते.इंग्रजी विषय सुद्धा ते तन्मयतेने शिकवत.
तसं अण्णासाहेब म्हणजे एक अष्टपैलू व्यक्तिमत्व.खरे आदर्श शिक्षक.जीव ओतून काम करणे म्हणजे काय असतं हे आम्ही त्यांच्याकडे पाहूनच शिकलो. छोट्यात छोटे काम असले तरी ते कमी दर्जाचे न समजता ते मन लावून करायचे व पूर्णत्वाला न्यायचे यात त्यांचा हातखंडा.देऊळगाव राजा हायस्कूल देऊळगाव राजा या शाळेच्या जडणघडणीत त्यांचा मोलाचा वाटा आहे.काम,काम आणि काम.शाळेत कुणाशी स्पर्धा करायची नाही की कुणात भेदभाव करायचा नाही की कुणाशी मतभेद नाहीत.शाळेचा उत्कर्ष आणि विद्यार्थ्यांचा विकास यासाठी ते जीवाचे रान करायचे.व्यस्त जीवन जगत असताही समोरच्या व्यक्तीला टाळून कधी पुढे गेले नाही.दोन शब्द गोड बोलून थोडा संवाद झाल्यावरच ते पुढच्या कार्यास लागत.त्यांना भेटणाऱ्या प्रत्येकाच्या चेहऱ्यावर नकळत हास्य फुलवायचे.त्यातून त्यांना एक आगळा वेगळा आनंद मिळायचा.हेच त्यांच्या समाधानी दीर्घायूचे गुपीत असावे.त्यांच्या अशा निरागस व्यक्तिमत्वामुळे विद्यार्थी,शिक्षक,पालक एकंदरीत सर्वजणच त्यांचा खूप आदर करत.साधाभोळा व बोलका स्वभाव,निष्कलंक चारित्र्य, विनम्रतेने वागणे, असे सतत कार्यात मग्न असणारे एक प्रामाणिक तसेच विद्यार्थीप्रिय शिक्षक पी.आर.सर म्हणून त्यांचा सर्वदूर परिचय होता.शेजारी,नातेवाईक आणि शिक्षक या तिन्ही भूमिकेतून त्यांनी मला योग्य मार्गदर्शन केले.
देऊळगाव राजा येथे कोण नवीन आले त्यांना समजले की ते संपर्क साधून आपल्या शाळेचा गुणगौरव त्यांना सांगत.त्यांच्या मुलांच्या प्रवेशाकरिता आग्रह धरून त्याचा पाठपुरावा करायचे.पुढेही त्या मुलांच्या प्रगतीकडे लक्ष ठेवायचे.ही सर्व कामे करतांना शाळेत वेळेपूर्वी उपस्थित राहायचे.मुख्याध्यापक किंवा संचालक यांनी दिलेले कोणतेही काम आनंदाने स्विकारून ते पूर्ण करणे.पालकांच्या समस्येचे निराकरण करण्याचा प्रयत्न करणे.हा त्यांचा जणू संकल्पच.
काही वर्षापूर्वी रोटरी क्लबच्या सौजन्याने बालभवन ही संस्था बालकांच्या सर्वांगीण विकासासाठी कार्य करत होती. देऊळगाव राजा येथील कार्याची जबाबदारी सरांनी घेतली.रोज सायंकाळी एक ते दीड तास मुलांना खेळाचे साहित्य देणे,त्यांना खेळ शिकविणे,या कामात ते वय विसरून अगदी लहान व्हायचे.जे खेळ आम्ही कधी पाहिले नव्हते ते खेळण्याचा योग आम्हाला सरांच्या मुळे मिळाला.सर्वांबरोबर खेळ खेळून सर्वजण आनंद लुटायचे.सर्व मुले,मुली सुखरूप घरी परतली की ते घरी जायचे.ही सेवा अनेक वर्षे दिल्याने मुंबई येथेही त्यांचा परिचय झाला.
सेवानिवृत्तीनंतर काही दिवस आलटून पालटून ते राहत असत.जिथे गेले तिथल्या वातावरणाशी ते समरस होत असल्याने त्यांना कधी कंटाळा आला नाही.मधून मधून विद्यार्थी, शिक्षक, आप्तेष्ट त्यांची भेट घेत.तेव्हा जुन्या आठवणींना उजाळा मिळायचा.वयाच्या ९५ वर्षी त्यांना दुर्धर आजाराने ग्रासले. त्याहीवेळी हिंमत न हारता आजाराशी सामना करून त्यातून सुखरूप बाहेर पडले.त्यांची सद्गुरू प्रल्हाद महाराज,साखरखेर्डा यांच्यावर नितांत श्रद्धा होती.अखंड नामस्मरण श्रीराम जय राम जय जय राम नामजप,उपासना हा त्यांचा नित्यक्रम.
निर्व्यसनी,प्रसन्न,आनंदी,समाधानी वृत्ती, नियमितपणा,सर्वांप्रती स्नेहभाव या त्यांच्या गुणवैशिष्ट्यामुळेच त्यांना ९९ वर्षाचे आयुष्य लाभले.सर्वांना एक खंत राहून गेली ती म्हणजे त्यांचा १०० वा वाढदिवस १७ नोव्हेंबर २०२५ ला साजरा करण्याचे एक स्वप्न ते भंगले.असे हे अष्टपैलू व्यक्तिमत्व काळाने आमच्यातून हिरावून नेले.रोहडेकर कुळकर्णी परिवाराचा आधारस्तंभ निखळला अशी भावना व्यक्त करण्यात आली.त्यांचे जीवन सर्व आप्त परिवारास सतत प्रेरक राहील यात शंका नाही.मी त्यांच्या पावन स्मृतीस भावपूर्ण आदरांजली अर्पण करतो.
दिव्यत्वाची जेथं प्रचिती तेथे कर माझे जुळती
अरविंद कुळकर्णी
(माजी विद्यार्थी)
