विझोरा येथील वयोवृद्ध नागरिक ठरत आहे आजच्या तरुण पिढीला मार्गदर्शक 

चांदा ब्लास्ट प्रतिनिधी. प्रा. अशोक डोईफोडे

 आज संगणकाच्या आणि धकाधकीच्या युगामध्ये पुन्हा असा फोटो मिळणे दुर्मिळच, मित्रांनो हा फोटो आहे सिंदखेड राजा तालुक्यांतील विझोरा या गावाचा. गावामध्ये जेथे प्रायमरी शाळा, पांडुरंगाचे मंदिर, महादेवाचे मंदिर, छत्रपतींचा अश्वारूढ भव्य पुतळा अशा ठिकाणचा आहे. ही सर्व मंडळी भर दुपारी महादेवाच्या मंदिरामध्ये बसलेली आहे.

भर दुपारची वेळ आहे. ना पंखा, ना कुलर, ना एसी, तरीसुद्धा चेहऱ्यावर अतिशय सुंदर असं भाव हास्य, अतिशय सुखी जीवन जगत असलेले वयोवृद्ध ,पण मनाने तरुण आणि समृद्ध जीवन जगत असणारी माणसं आहेत. हे जरी छोट्याशा गावामध्ये पारावर बसलेली असतील तरी, जेव्हा त्यांच्यासोबत काही वेळ विसावतो तेव्हा ते मात्र जगातल्या सगळ्याच जागतिक घडामोडींचा अभ्यास अतिशय अभ्यास पूर्णपणे सांगत होती. त्यांना भारताच्या राजकीय, सामाजिक, सांस्कृतिक, आर्थिक उलाढालींचा सर्व अभ्यास आहे. तर भारत पाकिस्तान चाललेल्या युद्धाबद्दल सुद्धा सविस्तर माहिती ते एकमेकांना सांगत होते. ही सगळी चर्चा त्यांच्यातल्या त्यांच्यात सुरू होती.ही सगळी वयोवृद्ध माणसं तिशी आणि चाळीसीथल्या दशकातली जन्मलेली, म्हणजे आता ही सर्वचे सर्व 80, पासून तर 90, 100, च्या वयोमान पार करणारी होती. ही मंडळी गावातली सर्व सुखदुःखे एकमेकांना सांगत आहेत.विकासाची, सोयरसंबंधाची, शिक्षणाची, इत्यंभूत माहिती त्यांच्याकडे आहे. या फोटोमध्ये काही माणसं 50 ,,55 च्या दशकात हायर एज्युकेशन घेतलेली होती तर काही ३०शी च्या दशकातच प्रायमरी शिक्षण घेतलेली होती. या फोटोमधील काहींना छान इंग्रजी येते. तर काहींना छान समाजशास्त्रची माहिती आहे. तर काहींना गणितातील पावकी आणि निमकी आजही तोंडपाठ आहे.

काहींचा तुकोबांचा गाथा पाठ आहे, तर काहींना ज्ञानोबाची ज्ञानेश्वरी पाठ आहे, हरिपाठ संपूर्ण म्हणतात.अशा व्यक्तींकडे गेले तर खूप छान विसावा वाटतो ते छान आपुलकीने गप्पा मारतात आणि मग शहरांमध्ये राहणारी किड्या मुंग्यांच्या गर्दीमध्ये वावरणारी लोक सुद्धा यांच्याकडे गेल्यानंतर काही वेळ का होईना शहरीकरणातील त्याच्या जीवनातील प्रसंग विसरतात आणि छान वाटतं म्हणून आजही गाव खेड्यांमध्ये छान संस्कृती आहे एकमेकांच्या सुखदुःखात मिळून मिसळून राहण्याची, एकोपा असणारी आहे. आणि हे सर्व जर कुठे पाहायला मिळत असेल तर ते आजही गाव खेड्यांमध्ये आहे. हा जो फोटो आहे या फोटोतील सर्व वयोवृद्ध मंडळी ही राजे लखोजी राजे जाधव यांच्या दरबारातील विश्वासू सरदार म्हणून निळकंठ भानोसे या घराण्यातील सर्व वारसदार आहेत. म्हणजे लखुजी राजे जाधव यांच्या घराण्यातील वारसा सांगणारी सर्व मंडळी आहे. म्हणजे विझोरा गावला इतिहासाची परंपरा आहे.

सामाजिक सलोखा आहे, ही माणसं म्हणजे पूर्णा नदीच्या सुपीक खोऱ्यातील व माळरानावरील संस्कृती सांगणारी माणसं, ही माणसं म्हणजे लोककला आणि लोकसंस्कृती सांगणारी माणसं, ही माणसं म्हणजे ज्ञानोबा तुकोबांचा वारसा असणारी माणसं, ही माणसं म्हणजे प्रगत हिंदुस्थानची ग्रामीण परंपरा सांगणारी माणसं, ही माणसं आजही महापुरांच्या कथासांगतात, १९७२ च्या दुष्काळाचं वर्णन करतात,प्लेगच्या साथीचा रोग वर्णन करतात, भारत पाकिस्तान युद्धाची उदाहरणे देतात, निजामांचा सविस्तर इतिहास सांगतात, ही यांची साहित्य संपदा आहे.यांना स्वतःची गाणी आहेत, त्याला कलगीतुरा किंवा सिद्राम्याची गाणी असे म्हणतात.कपाळी गंध टिळा, डोक्यावर गांधी टोपी, अंगामध्ये अंगरखा, पायघोळ धोतर, हातामध्ये काठी, थोडीफार का होईना आपल्या नावावर असलेला सातबारा आणि बँक बॅलन्स सांभाळून असणारी, अशी आकाशाएवढी उंचीची माणसं मात्र आपल्या आयुष्याच्या शेवटी आपला आधार काठी समजते आणि हा निसर्गाचा नियम आहे.ही भारदस्त माणसं, आजही आपल्या आयुष्याची 90 शंभर वर्ष वयामध्ये प्रवेश केला तरी निसर्गाला ठणकावून सांगतात. अजूनही आम्ही सह्याद्रीच्या डोंगररांगेसारखे आणि गड किल्ल्यांसारखे ताट उभे आहोत. आणि सुखी समाधानी जीवन जगत आहोत.

असं जीवन जगायचं असेल तर हे सर्व ग्रामीण भागामध्येच पाहायला मिळतं. शहरांमध्ये मात्र ही संस्कृती केव्हाच पाहायला मिळू शकत नाही. म्हणून आम्हाला आजही गावात गेलं की, त्यांच्यासोबत काहीकाळ विसावा घेतला की खूप समाधान वाटतं, आणि ही जुनी आपली आपुलकीची माणसं भेटतात यातच समाधान आहे.